ποσόστωση

Είναι η επιβολή ποσοτικών περιορισμών στις εισαγωγές και εξαγωγές ή ο καθορισμός ανώτατου όριου δαπάνης σε συνάλλαγμα για την εισαγωγή ενός ορισμένου προϊόντος ή ο καθορισμός συγκεκριμένου ποσοστού εγχώριου τηλεοπτικού προγράμματος που οφείλουν να μεταδίδουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί μιας χώρας. Η απόφαση αυτή προκάλεσε πολλές αντιδράσεις τόσο σε χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στις ΗΠΑ και δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα. Η π. εμποδίζει την ελευθερία των συναλλαγών και τη λειτουργία του ανταγωνισμού περισσότερο από τους δασμούς, γιατί ενώ με τη συμπίεση του κόστους παραγωγής στο εξωτερικό είναι δυνατό να υπερπηδηθεί η δασμολογική προστασία, με τις π. η ποσότητα που εισάγεται από μια χώρα μένει η ίδια, χωρίς να επιδρούν σ’ αυτήν η αύξηση του κόστους παραγωγής στο εσωτερικό ή η μείωσή του στο εξωτερικό. Στις περιπτώσεις αυτές, οι τιμές στο εσωτερικό σχηματίζονται ανεξάρτητα, χωρίς καμιά επίδραση από τη διεθνή αγορά. Σε περιπτώσεις συναλλαγματικών δυσχερειών ή για την προστασία της εγχώριας παραγωγής ή και της εσωτερικής κατανάλωσης καθορίζονται, κατά προϊόντα ή κατηγορίες προϊόντων, ανώτατα όρια ποσοτήτων ή αξίας εισαγωγών ή εξαγωγών· καθορίζονται επίσης όρια για τα οποία ισχύουν χαμηλότεροι δασμοί. Oι π. αυτές λέγονται δασμολογικές. Οι π. είναι γενικές ή έναντι ορισμένων χωρών. Ποσοτικοί περιορισμοί στις εισαγωγές επιβλήθηκαν κατά τη διάρκεια του A΄ Παγκοσμίου πόλεμου και διατηρήθηκαν σε αρκετές χώρες και μετά τον πόλεμο. Περιορίστηκαν όμως σιγά-σιγά, για να επιβληθούν και πάλι μετά τη μεγάλη οικονομική κρίση και πολύ περισσότερο μετά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο, ακόμα και στις ΗΠΑ, κυρίως για γεωργικά προϊόντα. Από το 1955 περιορίζονται οι π. στη δυτική Ευρώπη· αυτό οφείλεται στην ταχεία βιομηχανική ανάπτυξη της και στην ισχυροποίηση της συναλλαγματικής θέσης της. Αντίθετα, στις Ηνωμένες Πολιτείες εφαρμόζονται π. για κλωστοϋφαντουργικά και άλλα προϊόντα κυρίως από τις χώρες της Άπω Ανατολής (Ιαπωνία, Χονγκ-Κονγκ). Η Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT) επιδιώκει, όχι με πολύ μεγάλη επιτυχία, την κατάργηση των π. Η Συνθήκη της Ρώμης του 1957, με την οποία δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, στα άρθρα της 30 έως 37, αναφέρεται στην κατάργηση των π. μεταξύ των μελών της. Η EOK, ύστερα από πολλές διαβουλεύσεις με την Οδηγία για τις οπτικοακουστικές παραγωγές (1989), επιβάλλει κάποιας μορφής ποσοστώσεις στα ευρωπαϊκά τηλεοπτικά προγράμματα.

* * *

η, Ν

(οικον.) ο καθορισμός επιπέδου ποσοτήτων στις εισαγωγές ή και εξαγωγές μιας χώρας από διάφορες άλλες χώρες σε ορισμένη χρονική περίοδο.

[ΕΤΥΜΟΛ. < ποσοστό + κατάλ. -ωση].